OKTAY SİNANOĞLU Sayın Profesör Doktor Oktay Sinanoğlu; dünyanın en genç yaşta profesör olmuş kişisi ve Nobel adayı. 1953 yılında Ankara’da TED’in Yenişehir Lisesini birincilikle bitirdi. O zaman lisenin eğitim dili tamamen Türkçe’ydi takviyeli yabancı dil dersleri vardı sonradan kolej oldu. TED tarafından Amerika’ya burslu Kimya Mühendisliği için gönderildi. 1956 yılında Amerika Birleşik Devletleri Kaliforniya Üniversitesi Berkeley’de Kimya Mühendisliğini birincilikle bitirdi. 1957’de Amerika Birleşik Devletlerinde MIT’den birincilikle Yüksek Kimya Mühendisi oldu. Alfred Sloan ödülünü aldı. 1959’da Kaliforniya Üniversitesi Berkeley’de; Kuramsal Kimya Doktorasını yaptı doktorasını yaparken iki ödül kazandı. 1959-1960 yıllarında Amerika Birleşik Devletleri Atom Enerjisi Merkezinde araştırmalar yaptı. 1961’de hem Harward hem de Yale’de kendisinin yeni Nicem (“Kuvantum&rdquoKimyası ve fiziği üzerine teorileri hakkında üst düzey derslerde yeni buluşlarını anlattı. 1962 yılında Batının 300 yılda en genç profesörü oldu (26 yaşında Yale Üniversitesinde); 1962 yılında Ortadoğu Teknik Üniversitesi mütevelli heyeti yalnız Oktay Sinanoğlu’na mahsus olmak üzere kendisine Danışman Profesör unvanını verdi. Türkiye’de de kuramsal kimya bölümünü kurdu. Ortadoğu Teknik Üniversitesinde eğitimin Türkçe olması için uğraş verdi. Ama tabii olmadı. 1964’de Moleküler Biyoloji konusunda ikinci kürsüsüne Yale Üniversitesine atandı. 1973’te Almanya’nın en yüksek Aleksander von Humboldt Bilim Ödülünü ilk kazanan kişi oldu. 1975’te Japonya’nın Uluslararası Seçkin Bilimci Ödülünü kazandı; yine 1975 yılında özel kanunla Oktay Sinanoğlu’na ilk ve tek Türkiye Cumhuriyeti Profesörü unvanı verildi. 1976’da Japonya’ya Türkiye Cumhuriyeti Özel Elçisi olarak gönderildi. Kendisi Türk-Japon kültür bilim ve eğitim ilişkilerinin temellerini atmıştır. Amerika Bilim ve Sanat Akademisinin ilk ve tek Türk üyesidir. Hindistan’ın Devlet Misafiri olarak Hintli Bakanlarla ve Cumhurbaşkanıyla görüşmüştür. Meksika’da aynı seviyede Üçüncü Dünya Bağımsızlığı için çalışmıştır. Yıldız Teknik Üniversitesi'nden yaş sınırında (67) emekli oldu.Yale'deki hayat kaydıyla ömür boyu olan iki kürsülü profesörlüğünü Türkiye'nin ve Türkçe'nin başına gelenlerle daha verimli mücadele edesilmek için "emeritus professor" ünvanına çevirterek Türkiye'deki faaliyetlerini daha da yoğunlaştırdı. O ara Türkiye genelinde ki herhangi herhangi bir bir evrenkentte (üniversitede) yetenekli gençlere fizik kimya matematik moleküler biyoloji dallarında Mastır doktora araştırmaları yaptırması herşeyi YÖK'ten soran rektörlerce engellendi.Ama Oktay Sinanoğlu bir yandan bilimsel araştırmalarına dış ülkelerde devam ediyor. 1962’den günümüze dek ilk TÜBİTAK Bilim Ödülünü ilk Sedat Simavi ödülünü 1992’de Bilgi Çağı 1995’te İLESAM Üstün Hizmet Ödülünü ayrıca Yılın Fikir Adamı Yılın Bilim Adamı ödüllerini aldı. Yesevi Kazakistan ve benzeri bir çok kuruluşta profesör mütevelli heyeti üyesi Atatürk Kültür Kurumu asli üyesidir. 2001'de Yerel gazeteler Birliği'nce "halk Kahramanı Ödülü" verildi. Bu yılda Antalya'da Uğur Mumcu Bilim Ödülü (2002) TÜRKSAV Türk Dünyası'na Hizmet Ödülü (2002) verildi. 250 kadar uluslararası bilimsel yayını bilim kuramları çeşitli dillere çevrilmiş kitapları vardır. Türkiye’de de Türkçe pek çok yayın yapmıştır. Değişik ülkelerde iki kez Nobel’e aday gösterilmiştir. Özgeçmiş 25 ŞUBAT 1935 Babasının başkonsonsolos olarak görevli bulunduğu İtalya’nın Bari kentinde doğdu. 1939 Annesi Rüveyde Hanım (Karacabey) babası Nüzhet Haşim Sinanoğlu ve kızkardeşi Esin ile Il. Dünya Savaşı’nın çıkmasıyla birlikte Türkiy e’ye döndüler. 1941 Babası Nüzhet Haşim Sinanoğlu vefat etti. 1953 Atatürk tarafından 1928 yılında kurulmuş TED Yenişehir Lisesi’nde burslu olarak okudu ve birincilikle bitirdi. Okulun bur-suyla kimya mühendisliği okumak üzere ABD’ye gitti. 1956 ABD Kaliforniya Üniversitesi Berkeley Kimya Mühendisliği’ni birincilikle bitirdi. 1957 MIT’yi sekiz ayda birincilikle bitirerek Yüksek Kimya Mühendisi oldu. 1959 Kaliforniya Üniversitesi Berkeley’de iki yılda kuramsal kimya doktorasını tamamladı. 1959-1960 ABD’de Atom Enerjisi Merkezi’nde araştirmalar yapti; araştirmalari uluslararasi dergilerde yayinlandi pek çok üniversiteden teklifler almaya başladi. 1960 Yale Üniversitesi’nde ”yardımcı profesör” olarak çalışmaya başladı. 1961-1962 ”Öğecik (atom) ve özdeciklerin (moleküllerin) çok eksicikli (elektronlu) kuramı” ile profesörlüğe adım attı. Temel fizik kanunlarından başla***** çeşitli maddelerin kimyasal ve fiziksel özelliklerini bulmak için gerekli bu temel kuramla 50 yıldır çözülemeyen bir matematik kuramını bilim dünyasına kazandırmış oldu. Ve profesörlüğe yükseldi. 1962 Yale Üniversitesi’ndeki profesörlüğünün yanında Harvard Üniversitesi’nde kendisinin bulduğu ”yeni kuantum (nicem) kimyası ve fiziği” üzerine üst düzey dersler verdi. 26 yaşında son 300 yıldır Batı’da en genç yaşta profesör olan kişi olarak Yale Üniversitesi tarafııidan dünyaya tanıtıldı. Türkiye’ye geldi ve Haziran ayında Ankara Ortadoğu Teknik Üniversitesi’ni (ODTÜ ziyaret etti. "Alfred P. Sloan" Ödülü’nü aldı. TEMMUZ 1963 Yale Üniversitesi’nde resmen "tüm" profesör oldu. TEMMUZ 1964 ODTÜ’ye danışman profesör oldu. Eğitimin Türkçe yapılması gerektiği üzerine konuşmalara başladı. 1964 Yale Universitesi’nde ikinci kürsüye atandı; bu kürsü dünyada yeni kurulmaya başlanan ”Moleküler Biyoloji” idi. Kalıtımı sağlayan DNA molekülünün yapısının neden çift sarmal olduğunu ve bunu bir arada tutan kuvvetlerin ne olduğu üzerine yaptığı çalışmasıyla (”solvofobik” - ”çözgen iter kuvveti” kuramı moleküler biyolojinin kurucuları arasına katıldı. İstanbul’da 19 Ağustos ile 5 Eylül tarihleri arasında uluslararası bilimsel yaz okulunu düzenledi. Bu yaz okulu ”Nicem Kimyası” üzerineydi; savaş sonrası ve soğuk savaş nedeniyle birbirinden kopuk olan dünyanın dört bir yanındaki bilimcileri böylece bir araya getirdi ve bu alandaki alışverişle bilimsel anlamda yeniliklere adım atılmasını sağladı. Tamamen ayrı bir saha olan yüksek enerji fiziği üzerine çalışmaları sonucu ”yeni sekiz mezon (maddeyi oluşturan temel taneciklerden sekizi) ve özellikler kuramı”nı buldu. KASIM 1964 NIH‘ye (Amerikan Ulusal Sağlık Bilimleri Kurumu) danışman oldu. 1964-1965 Ulusal Bilimler Akademisi’nde "Kuramsal Kimya" Üst Komitesi’ nin üyesi oldu. HAZİRAN 1964 Teksas’da Ulusal Fiziksel Kimya Sempozyumu’nda çağrılı ana konuşmalardan birini yaptı. TEMMUZ 1964 DNA üzerine Gordon Araştirma Merkezi’nin konferansina konuşmaci olarak katildi. EKİM 1964 New York’ta Amerikan Kanser Araştirma Merkezi’nde ”Biyopolimerler üzerinde suyun ve diger çözgenlerin etkileri’ ‘üzerine konuşma yapti. 1965 İstanbul Yeşilyurt’ta Çinar Oteli’nde ikinci uluslararasi yaz okulu düzenledi. Bu defa Yüksek Enerji Fizigi üzerine... NİSAN 1965 Detroit’teki Amerikan Kimya Derneği’nin sempozyumunda konuşma yaptı. EYLÜL 1965 İngiltere’de Faraday Society’nin ”Sıvılardaki intermoleküler güçler” tartışma toplantısına katıldı. 1965-1966 Miami Üniversitesi Coral Gables Florida’da hem fizik hem moleküler biyoloji bölümlerinde ziyaretçi prof. olarak bulunup yoğun bir şekilde yüksek enerji fiziği üzerinde çalışırken orada ”Kurumsal Bilimler Merkezi”nin kurucularından oldu. 1966 TÜBİTAK Bilim Ödülü’nü alan ilk kişi oldu. HAZİRAN 1966 Ağustos aylarında Colorado’da Kaliforniya’da yüksek enerji fiziği üzerine üst düzey konuşmalar yaptı. ŞUBAT 1967 İsrail’de CERN ve Weizmann Enstitüsü’nün düzenlediği konferansa davet edildi. MAYIS 1967 Fransa’da Paris’te Uluslararası Moleküler Biyoloji Konferansı’nda davetli konuşmacıydı. HAZİRAN 1967 Kanada’nın Montreal kentinde Nicem Kimyası Sempozyumu’ nun onur komitesine seçildi. TEMMUZ 1967 İtalya’da Frascati’de NATO’nun Uluslararası Araştırmalar Enstitüsü’nün düzenlediği atom ve moleküllerin etkileriyle ilgili uzmanlara üst düzey seminerler verdi. AĞUSTOS 1967 Çekoslavakya’da Kutna Hora kentindeki Nicem Kimyası üzerine uluslararası sempozyuma özel konuşmacı olarak katıldı. ARALIK 1967 New York Bilimler Akademisi’nin moleküler biyolojiyle ilgili konferansına konuşmacı olarak davet edildi. ARALIK 1967 Yale Üniversitesi’nde çeşitli üniversitelerden kimya alanindaki bilim adamlarinin katildigi üç günlük bir seminer düzenledi. 1967-1970 ABD Ulusal Argon Atom Enerjisi Laboratuvarları’nda sadece beş bilimcinin seçildigi Teftiş Kurulu Üyesi. HAZİRAN 1968 ODTÜ’de Kuramsal Kimya Bölümü’nü kurdu. New York’ta ilk olarak düzenlenen Atom Fiziği Uluslararası Konferansı’na başkonuşmacı olarak katıldı. NİSAN 1969 Minnesota’da Amerikan Kimya Toplululuğu’nun toplantısına davetli olarak katıldı. Kanada’nın Ontario Eyaleti’ndeki Waterloo Üniversitesi’nde Kimya ve Uygulamaları Matematik Bölümleri’nde konuşmalar yaptı. İllinois’te Chicago Üniversitesi’ndeki The James Franck Enstitüsu ne ve Ohio’daki Battelle Memorial Enstitüsü’ne konuşmaci olarak çagrildi. 1969 İzmir Urla’da üçüncü yaz okulunu yaptı. Bu bilimsel toplantının adı ”Atom Fiziğinde Yeni Yönler”di ve dünyada atom fiziğinin babası olarak bilinen Edward Condon’a adanmıştı. Sovyet Bilimler Akademisi’nin davetlisi olarak bu ülkede bilimsel konuşmalar yaptı kuramlarını tüm Sovyetler’den özel olarak toplanan üst düzey bilimcilere anlattı. 1970 Atom Fiziği üzerinde çalıştı; atomların temel yapısı üzerine çok ayrıntılı bir kuram geliştirdi; ”Atom fiziğinde atomların yapısı ve elektronik özellikleri kuramı”nın gökfizik alanındaki uygulamalarıyla güneş ve yıldızlardaki kimyasal öğeler hesaplanabilir oldu. ABD Ulusal Standartlar Kurumu’nun kataloglarındaki yanlış bilgiler düzeltildi. 1970-1973 ABD Ulusal Argon Atom Enerjisi Laboratuvarı’nın başkanlığını yaptı. EYLÜL 1971 Aralık ayına kadar Paris’te ancak çok üst düzey matematikçi ve fizikçilerin kabul edildiği ”Institut Des Hauts Etudes Scientifiques”te kimyaya matematiği sokma alanında uzun yıllar sürecek çalışmalarına başladı. Bulduğu yeni matematik temeller farklı alanlarda bilim dünyasına bü y ük katkı sağladı. 1971 Amerikan Bilim ve Sanat Akademisi’ne üyelik için seçildi. 1971 ABD Washington Savunma Stratejileri Kurulu Üyesi. OCAK 1972 Florida’da Nicem Kimyası Nicem Teorisi üzerine uluslararası sempozyuma davetli konuşmacı olarak katıldı. MAYIS 1972 Boulder’de Kolorado Üniversitesi’nin Fizik Bölümü’nün kollokyumuna davet edildi. TEMMUZ 1972 Meksika’da Latin Amerika Fizik Okulu’nda atom ve moleküller üzerine konuşmalar yapti. AĞUSTOS 1972 Kanada’nın Vancouver kentinde Teorik Kimya Kanada Uluslararası Sempozyumu’na katıldı. EKİM 1972 Arizona’da atom fiziğinde yeni keşfedilmiş olan ”ışın-yaprak (beam-foil) tayflaması” sempozyumunda danışma kurulu üyesi. 1973 Boğaziçi Üniversitesi’nde MEB’in teklif ettiği rektörlüğü reddedip danışman profesör olarak çalıştı. OCAK 1973 Florida’da Gainesville’de E.U. Condon’un onuruna düzenlenen uluslararası atom sempozyumuna davetli olarak katıldı. MART 1973 İtalya’nın Trieste kentinde Atomlar Moleküller ve Lazerler üzerine seminerler verdi. NİSAN 1973 Michigan’da kolokyum yönetti. İsviçre’nin Burgenstock kentinde Organik Kimyanın Kuramsal Temelleri üzerine konuşma yaptı. MAYIS 1973 Almanya’nın en yüksek bilim ödülü olan ”Alexander von Humboldt Bilim Ödülü”nü aldı. Bu ödülü alan ilk bilimciydi . TEMMUZ 1973 Fransa’nın Menton kentinde düzenlenen ilk uluslararası nicem kimyası kongresinde konuşma yaptı. Yugoslavya’nın Ljubljana kentindeki Nicem ve Bilgisayar Teknolojisi üzerine ko~ıuşmalar yaptı. AĞUSTOS 1973 NATO’nun Araştirma Merkezi’nin Kanada’nin Quebec eyaletinde düzenlediği toplantıda konuşmacı olarak bulundu. 1973 Amerikan Bilim ve Sanat Akademisi’ne seçilen ilk ve tek Türk oldu; kendisiyle aynı yıl Soljenitsin ve Fellini de seçilmişti. Meksika’da teörilerini anlatmak için Kuramsal Fizik Yaz Okulu’na katıldı bu ülkede üçüncü dünya ülkelerinin bağımsızlığı için çalışmalar yürüttü. Aynı yıl Meksika Hükümeti’nin yüksek bilim ödülü ”Elena Moshinsky” ile ödüllendirildi. Ertesi yıl bu ödülü kazanan kişi ünlü fizikçi E. Wigner oldu. 1974 Milli Eğitim Şurası’na katıldı ve bilim ve teknoloji eğitiminin Türkçe olması gereği üzerine konuşmalar yaptı. 1975 Asya’yı keşfetti. Japon Hükümeti’nin ”Uluslararası Seçkin Bilim Adamı” ödülünü almak için gittiği bu ülkede altı ay boyunca çeşitli bilimsel konuşmalar yaptı iki ülke arasında (Türkiye ve Japonya) kültürel ve bilimsel ilişkinin kurulması için çalıştı. Neredeyse tüm Japonya’da ”İpek Yolunun İki Ucu: Türkiye ve Japonya” başlığını taşıyan ve iki ülke arasındaki kültürel ve tarihi benzerlikleri an l atan konuşmalar yaptı. Japon televizyonu NHK ile İpek Yolu projesini başlattı. 1976 Hindistan Hükümeti’nden ”Devlet Misafiri” olarak aldığı davet üzerine bu ülaaae gitti. Bayan Gandi’nin bakanları ve cumhurbaşkanı Fakruttin Bey ile yine iki ülke arasında güçlü bağların oluşması için çalışmalar yaptı. TC Unıversitelerarası Kurulun verdiği ”Türkiye Cumhuriyeti Profesörü” unvanını aldı. Balıkesir’de askerliğini yaptı. 1977-1978 İki yıl iü Kimya Fakültesi’nde görev yaptı. Türkiye’de çeşitli bilimsel araştırmalar yürüttü. Roma Kulübü’nün İstanbul’da yapılan toplantısına özel davetli konuşmacı olarak katıldı. 1980 1970’lerde Almanya’da başladigi matematik temelleri geliştirmeye ve kimyaya yeni bir bakiş açisi getirmeye yönelik çalişmalarinin sonucunda ”Kimya’nin temellerini yeni matematik-lere oturma kurami”ni buldu. Yeni nicem kanununu geliştirerek kimyayi ezber yerine yeni matematik fizik temellerine bagladi. 1982-1988 Yale’de düzenlediği kimyanın matematik temelleri üzerine bir dizi seminere çeşitli ülkelerden bilim adamlarını davet etti. Böylece ”matematiksel kimya” diye yeni bir dalın ortaya çıkmasına J. Mathematical Chemistry dergisinin ve uluslararası kurultayların örgütlenmesine önayak oldu. İlk kurultayda açılış konuşmasını yaptı. Derginin yayın kurulu üyesiydi. 1984-1986 İsviçre’nin Davos kentindeki EMF’de (Avrupa Yönetim Forumu) katılımcı. 1985 Yaklaşik on yildir üzerinde çaliştigi ve teorisinin matematigini 180 teoremden çikardigi araştirmasini anlatmak üzere dünya turuna çikti. ABD Kanada Batı ve Doğu Almanya İsviçre Japonya ve Kore’nin çeşitli üniversite ve kurumlarinda konuşmalar yapti. 1986-1989 Florida Uluslararası Bilim ve Sanat Merkezi kurulması için çalıştı. 1988 Türkiye’ye davet ediler ek Milli Eğitim Şurası’na katıldı. Amerikan basını 180 teoremden çıkardığı ve fizik ve kimyaya yeni bir bakış getiren teorisini çocuklara resimli oyunlarla anlattığı için kimyayı herkesin türetebileceğini ispatladığını yazdı. 1990 Annesi Rüveyde Sinanoğlu vefat etti. 1991 TC Kültür Bakanlığı’nın Bilgi Çağı Ödülü’nü aldı. 1993 Merkezini Yale Üniversitesi’nden Türkiye’ye taşimaya karar verdi. 1994-1995 Yıldız Teknik Universitesi Fen Edebiyat Fakültesi Kimya Bölümu nde profesör ve rektör danışmanı. 1995 ILESAM ”Üstün Hizmet Ödülü”nü GESİAD ”Yılın Bilam Adamı Ödülü” Türkiye Yazarlar Birliği ”Yılın Fikir Adamı” ödülünü aldı. EYLÜL 1995 Kaş’ta düzenlenen Ulusal Türk Fizik Kurultayi’na onur başkani ve konuşmaci olarak katildi. 1996 Türk-Kazak Hoca Ahmet Yesevi Üniversitesi Mütevelli Heyeti Üyesi oldu. 1999 Elazığ’da düzenlenen 1. Türk Dünyası Matematik Kurultayı’na katıldı. Yıldız Teknik Üniversitesi’nde çok sayıda öğrenciye kimya matematik moleküler biyoloji alanlarında doktora lisans aaai yaptırdı. Sivas Cumhuriyet Üniversitesi Kıbrıs Doğu Akdeniz Üniversitesi Manisa Celal Bayar Üniversitesi Isparta Süleyman Demirel Üniversitesi Elazığ Fırat Üniversitesi ve İstanbul Marmara Üniversitesi Eğitim Fakültesi Fen Bilimleri’nde konuşmalar yaptı. Malatya’da halka ”Dünyada ve Türkiye’de Eğitim” konuşması yaptı. EYLÜL 1999 Samsun’da düzenlenen XIII. Ulusal Kimya Kurultayı’nda çağrılı tebliğini sundu. DPT Yükseköğretim ve İktisadi Gelişme Uzmanlar Kurulu’na katılan yüzü aşkın akademisyen tarafından başkan seçildi. 1999-2000 Miami Üniversitesi Matematik Bölümü’ne ”adjunct profesör” yapıldı. 2.000 Yale Üniversitesi’nde ”Kimyanın yeni temel kuramı ve organik ve anorganik kimyaya uygulamalar” lisans üstü dersler verdi. ŞUBAT 2.000 Teksas Austin’de ”Uluslararası Molekül Yapıları Kurultayı”nda çağrılı tebliğ sundu. NİSAN 2000 TC Başbakanlik Devlet Planlama Teşkilati DPT’nin 40. yildöiiümü ve 8. Beş Yillik Planin başlatilmasi münasebetiyle bir konuşma yapti: ”Bilimsel Araştirmanin Iktisadi Gelişmeye Katkisi” EYLÜL 2000 XIV. Ulusal Kimya Kurultayında Diyarbakır’da çağrılı kimya konuşması yaptı. 2001 Halen ABD Yale Üniversitesi’nde iki kürsü (fiziki-kimya moleküler biyokimya / biyofizik) profesörü. Kuramsal Fizik Merkezi ’nın üyesi. Yıldız Teknik Üniversitesi Kimya Bölümü’nde profesör. NİSAN 2001 Çanakkale Üniversitesi’nde iki bilimsel konuşma yapti. 2001 Yerel gazeteler Birliği'nce "halk Kahramanı Ödülü" verildi 2002 Antalya'da Uğur Mumcu Bilim Ödülü 2002 TÜRKSAV Türk Dünyası'na Hizmet Ödülü (2002) verildi Yıldız Teknik Üniversitesi'nden yaş sınırında (67) emekli oldu.Yale'deki hayat kaydıyla ömür boyu olan iki kürsülü profesörlüğünü Türkiye'nin ve Türkçe'nin başına gelenlerle daha verimli mücadele edebilmek için "emeritus professor" ünvanına çevirterek Türkiye'deki faaliyetlerini daha da yoğunlaştırdı. O ara Türkiye genelinde ki herhangi herhangi bir bir evrenkentte (üniversitede) yetenekli gençlere fizik kimya matematik moleküler biyoloji dallarında Mastır doktora araştırmaları yaptırması herşeyi YÖK'ten soran rektörlerce engellendi.Ama Oktay Sinanoğlu bir yandan bilimsel araştırmalarına dış ülkelerde devam ediyor. -----------------------------------------------------------------------------